Урок 63 Жай ишле. 1. 2. Наречие в балкарском языке.

advertisement
Урок 63
1. Жай ишле.
2. Наречие в балкарском языке.
Жай ишле
Бахчада










Ыннака бла дачагъа,
Дача десем да, бахчагъа,
Баргъанма бюгюн ишлерге,
Къыйын салайым деп жерге.
Анда уа сейир – тамаша,
Мароко, бадыражан, наша!
Къайсын сюйсенг – юз да, аша,
Жюзюм, наныкъ, дугъум, юркюн...Ала бла кетди сау кюн.
Маммеланы И.
Элберле (Загадки)




Ол татлыды, бал кибик,
Къып-къызылды, лал
кибик,
Тёгерекди башчыгъы,
Ичинде уа – ташчыгъы.
Бу неди?
Элберле


Бир жаягъы – кюн кибик,
Бир жаягъы – ай кибик.
Бу неди?
Элберле




Кеси тёгерек топ кибик,
Ичин ачсанг – къыпкъызыл.
Тышы – жашил, ызлыкълы,
Ашасанг а, бир татлы.
Бу неди?

.
Слова и выражения к уроку












юйде, бахчада да – в доме и в огороде
тёшеклени кюннге атабыз – выкидываем
постель на солнце
къургъасытабыз – сушим
ремонт ишле бардырабыз – ведем ремонтные
работы
сюртебиз – белим, вытираем
бояу – краска
бояйбыз – красим
тюрсюн – цвет
тазалайбыз – чистим
юйню жыябыз – убираем в доме
кюйюзлени бла кийизлени – ковры и паласы
жуууабыз – стираем, моем
Слова и выражения к уроку








бахча ишле – работы в огороде
тахталаны ариулайбыз – чистим
грядки
хансны арытабыз – полим
багуш - мусор
чага бла жумушатабыз – размягчаем
тяпкой
жугар бла къазабыз – копаем лопатой
басха бла тюзетебиз – граблями
ровняем
суу къуябыз – поливаем
Жай ишле



Жай юйде да бахчада да кёп иш
барды. Кюн къыздырады, тёгерек
шошду. Бу заманда биз юйде ишлени
этебиз. Тёшеклени, жастыкъланы
кюннге чыгъарып атабыз, кюнде
къургъасытабыз.
Юйде ремонт ишлени да
бардырабыз. Къабыргъаланы
сюртебиз, обойла жабышдырабыз.
Терезелени бла эшиклени тюрлютюрлю тюрсюнлеге бояйбыз.
Хар затны тазалайбыз, юйню
жыябыз. Кюйюзлени бла кийизлени
жууабыз. Кюнде къургъасытабыз.
Жай ишле



Бахчада да жай ишле бек кёпдюле.
Жай бахчада кёп битим ёседи:
нашала, хобустала, быхыла,
чюгюндюрле.
Тахталаны хансын арытабыз,
ариулайбыз. Чага бла битимлени
тёгереклерин жумушатабыз. Керексиз
хансны басха бла жыябыз, багушха
атабыз.
Алай бла жай юйде да, бахчада да
керекли ишлени бардырабыз.
Вопросы к тексту



1. Жай юйде не ишле
бардыла?
2. Бахчада уа?
3. Сиз а жай ишлеймисиз?
Къаллай ишлени этесиз?
Наречие (Сёзлеу) в
балкарском языке


Наречие – часть речи, которая
обозначает признак действия,
состояния, качества и отвечает
на вопросы къалай? (как?), нек?
(почему?), не ючюн? (из – за
чего?), къачан? (когда?),
къайда? (где?), къайры? (куда?)
Например: ингирде кел (приходи
вечером), терк бар (иди быстро),
иги окъу (учись хорошо), мында
олтур (сиди здесь), и т.д.
Наречие





Наречия в балкарском языке делятся
на простые: акъыртын (медленно),
ары (туда), бери (сюда), бошуна (зря),
энди (теперь).
Сложные наречия: бюгюн ( бу +кюн) –
сегодня, тамбла ( танг + бла) – завтра,
бусагъат ( бу+сагъатда) – сейчас
и т. д.
Например:
Узакъда адам ауазла эшитилдиле.
Тамбла бери кёп адам келликди.
Андан- мындан да чабып,отну
ёчюлтдюле.
Download