YASHIL IQTISODIYOTGA O’TGAN MAMLAKATLAR REJA: 1 .1 Yashil iqtisodiyot tushunchasi va unga o’tish afzalliklar. 1 .2 Mamlakatlarning yashil iqtisodiyotga o’tishi. 1 .3 O’tish davrini qo’llab-quvvotlovchi siyosiy chora tadbirlar 1.1YASHIL IQTISODIYOT TUSHUNCHASI VA UNGA O’TISH AFZALLIKLAR. Yashil iqtisodiyot - "Yashil iqtisodiyot " tushunchasi , yashil texnologi yalarni va amaliyotlarni ishlab chiqishda, ekologik muammoatlarni hal qilishga va uning o'zaro munosabatlari bilan bog'liq bo'lgan iqtisodiy modellarni belgilaydi . Bu tushuncha, ekologik muammoatlarga e'tibor qaratadigan va ularni hal qilish uchun yashil energiya, uni iste'mol qilish usullari , atrof-muhitni saqlash va boshqa modellarni o'z ichiga olgan iqtisodiyotni ifodalaydi . Yashil iqtisodiyotga o‘tish borasida olimlarning fikrlari turlicha, biroq iqlim o‘zgarishi va atrof-muhit degradatsiyasiga qar shi kurashish zarurligi haqida umumiy fikr mavjud. Ko'pgina olimlarning ta'kidlashicha , yashil iqtisodiyotga o'tish iqlim o'zgarishi oqibatlarini yumshatish , havo va suv ifloslanishini kamaytirish va barqaror resur slarni boshqarishni rag'batlantirish uchun juda muhimdir. . Umuman olganda, olimlar o'r tasida yashil iqtisodiyotga erishish uchun muayyan siyosat va yondashuvlar haqida turlicha fikrlar mavjud bo'lsa-da, yanada barqaror va ekologik toza iqtisodiy amaliyotga o'tish orqali ekologik muammolarni hal qilishning dolzarbligi haqida keng tarqalgan kelishuv mavjud . YASHIL IQTISODIYOTGA O’TISH AFZALLIKLAR. Yashil iqtisodiyotga o'tish, energiya va resurslarini samarali foydalanishga yo'l qo'yadi va atrof-muhitni himoya qiladi. Bu tarzda iqtisodiyot modelli, yangi innovatsiyalar va texnologiyalarni rivojlantirishga imkoniyat yaratadi. Yashil iqtisodiyot, inson salomatligini o'z ichiga olgan holda muvofiq ijtimoiy taraqqiyotni ta'minlaydi. Yashil iqtisodiyot, toza havo, suv va tuproqning muhofazasiga qaratilgan tadbirlarni o'z ichiga oladi. Bu model, yangi ish o'rinlari yaratish va insonlar uchun yaqinmundarija maqsadli moliyalashtirishning imkoniyatlarini kengaytiradi. Atrof-muhitni muhofaza qilish, o’ta ifloslanishni kamaytiradi, ekotizimlarni saqlaydi va iqlim o'zgarishini yumshatadi. 1.2 MAMLAKATLARNING YASHIL IQTISODIYOTGA O’TISHI. Germaniya qayta tiklanadigan energiya manbalari, barqaror rivojlanish va atrof-muhitni muhofaza qilishga katta e’tibor qaratgan holda yashil iqtisodiyotga o‘tishda sezilarli yutuqlarga erishmoqda. Mamlakat uglerod chiqindilarini kamaytirish va energiya tarkibidagi qayta tiklanadigan energiya ulushini oshirish bo'yicha ulkan maqsadlarni qo'ydi. Germaniyaning yashil iqtisodiyotga o‘tishdagi asosiy ustunlaridan biri uning “Energiewende” (energiyaga o‘tish) siyosati bo‘lib, uning maqsadi yadroviy energiyadan bosqichma-bosqich voz kechish va issiqxona gazlari chiqindilarini sezilarli darajada kamaytirishdir. Bu shamol, quyosh va biomassa kabi qayta tiklanadigan energiya manbalariga sarmoya kiritish hamda energiya samaradorligini oshirishni o‘z ichiga oladi. Germaniya, shuningdek, barqaror rivojlanishni rag'batlantirish uchun turli xil chora-tadbirlarni amalga oshirdi, masalan, transport vositalari uchun qat'iy emissiya standartlarini joriy etish va jamoat transportini rag'batlantirish. Mamlakatda barqaror qishloq xo‘jaligi va o‘rmon xo‘jaligi amaliyotini rag‘batlantirish choralari ham ko‘rildi. Yaponiyaning yashil iqtisodiyotga o‘tishi turli sohalarda, jumladan energetika, transport va sanoatda barqaror va ekologik toza amaliyotga o‘tishni o‘z ichiga oladi. Ushbu o'tish issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirish, iqlim o'zgarishini yumshatish va barqaror rivojlanishni rag'batlantirish zarurati bilan bog'liq. Yaponiya yashil iqtisodiyotiga o'tishning asosiy jihatlaridan biri quyosh, shamol va gidroelektr energiyasi kabi qayta tiklanadigan energiya manbalariga e'tibor qaratishdir. Mamlakat o'zining energiya majmuasida qayta tiklanadigan manbalar ulushini oshirish bo'yicha ulkan maqsadlarni qo'ydi va toza energiya texnologiyalariga sarmoya kiritish bo'yicha turli siyosatlarni amalga oshirdi. Frantsiya so'nggi yillarda yashil iqtisodiyotga o'tish uchun katta sa'y -harakatlarni amalga oshirmoqda. Ushbu o'tish uglerod chiqindilarini kamaytirish, iqlim o'zgarishiga qarshi kurashish va barqaror rivojlanishni rag'batlantirish zarurati bilan bog'liq. Frantsiya ushbu o'tishni qo'llab-quvvatlash uchun amalga oshirgan asosiy tashabbus va siyosatlardan ba'zilari: 1 . Qayta tiklanadigan energiyaga sarmoya: Frantsiya shamol, quyosh va gidroenergetika kabi qayta tiklanadigan energiya manbalariga katta miqdorda sarmoya kiritmoqda. Hukumat mamlakat energetika majmuasida qayta tiklanadigan energiya ulushini oshirish bo'yicha ulkan maqsadlarni qo'ydi. 2. Uglerod narxini belgilash: Frantsiya korxonalar va jismoniy shaxslarni uglerod izlarini kamaytirishga rag'batlantirish uchun qazib olinadigan yoqilg'ilarga uglerod solig'ini joriy qildi. Uglerod solig'idan olingan daromad yashil tashabbuslarni moliyalashtirish va kam uglerodli iqtisodiyotga o'tishni qo'llabquvvatlash uchun ishlatiladi. 3. Barqaror transport: Fransiya elektr transport vositalari, jamoat transporti va velosiped infratuzilmasi kabi barqaror transport imkoniyatlarini ilgari surmoqda. Hukumat, shuningdek, havo ifloslanishini kamaytirish va toza, muqobil yoqilg'idan foydalanishni rag'batlantirish siyosatini amalga oshirdi. Kosta-Rikaning yashil iqtisodiyotga yo'li esa bioxilma-xillikka e'tibor ya’ni Kosta-Rika tabiatni muhofaza qilish va yerdan barqaror foydalanishga ustuvor ahamiyat beradi. Qayta tiklanadigan energiya kashfiyotlari- ular 2050 yilga kelib ugleroddan xolis bo‘lishni maqsad qilib qo‘ygan. O'tish davrida duch kelgan qiyinchiliklar Ijtimoiy -iqtisodiy o'zgarishlar - ish joylarini almashtirish va iqtisodiy qayta qurish masalalarini hal qilish. Moliyaviy investitsiyalar - barqaror loyihalar uchun mablag'larni ta'minlash to'siq bo'lishi mumkin. Energiya resurslarining to'g'ri va samarali foydalanish-yashil iqtisodiyotga o'tish jarayonida energiya iste'moli va uning ta'siri katta ahamiyatga ega. Energoya samarali foydalanish uchun investitsiyalar va texnologiyalar zarur. 1 .3 O' T I SH DAVRI NI QO' LLA B - QUVVATLOVC H I SI YOSI Y C H ORA TA DBI RLAR O'tish davrini qo'llab-quvvatlovchi siyosiy chora-tadbirlar haqida so'zlashish juda keng qamrovli mavzu. Bu tadbirlar o'z ichiga mamlakatning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy hayotining har bir sohasini o'z ichiga oladi. O'tish davrini qo'llab-quvvatlovchi siyosiy chora-tadbirlar o'sha mamlakatning rivojlanishi, insonlarning yashash sharoitlarining yaxshilanishi va noyob bo'lishi uchun keng ko'mak ko'rsatadi. Bu tadbirlar o'rtasidagi aloqalarni kuchaytirish, xorijiy investitsiyalar jalb etish, iqtisodiy innovatsiyalarni rivojlantirish va mustahkamlash uchun atrofni yaratadi. O'tish davrini qo'llab-quvvatlovchi siyosiy choratadbirlar mamlakatning umumiy rivojlanishi va insonlar hayot sifati bilan bog'liqdir. Yashil rag'batlantirish -Ekologik toza amaliyotlar uchun soliq imtiyozlari va subsidiyalarni amalga oshirish. Normativ -huquqiy bazalar- Barqaror rivojlanishni rag'batlantiradigan qonunlarni ishlab chiqish. Yashil iqtisodiyotdagi iqtisodiy imkoniyatlar Yangi ish o'rinlari Barqaror tarmoqlarda bandlikning sezilarli o'sishi. Toza energiya infratuzilmasi uchun millionlab investitsiyalar. O'tish davrining ijtimoiy va ekologik ta'siri -Ijtimoiy yuksalish -Yashash sharoitlarini yaxshilash va sog'liq uchun xavflarni kamaytirish. - Atrof-muhitni muhofaza qilish -Tabiiy yashash joylarini va ko'proq biologik xilma-xillikni saqlash.