рубеж 19-20_заочx - Белорусский государственный

Белорусский государственный университет
УТВЕРЖДАЮ
Проректор по учебной работе БГУ
______________ __А.В. Данильченко____
(подпись)
(И.О.Фамилия)
________26.06.2013____________
(дата утверждения)
Регистрационный № УД-299/р.
История зарубежной литературы второй половины ХIХ –
начала ХХ века
Учебная программа учреждения высшего образования по дисциплине
для специальностей:
1-21 05 01 – Белорусская филология (заочная форма)
1-21 05 02 – Русская филология (заочная форма)
Факультет _________________филологический___________________
(название факультета)
Кафедра _________________зарубежной литературы______________
(название кафедры)
Курс (курсы) __4___________
Семестр (семестры) __7-8____
Лекции ___10______
Экзамен _______________
(количество часов)
Практические (семинарские)
занятия ____2______
(семестр)
Зачет ________8_________
(количество часов)
УСР __________
(семестр)
Курсовой проект (работа) ___—__
(количество часов)
(семестр)
Всего аудиторных
часов по дисциплине ___12_____
(количество часов)
Всего часов
по дисциплине ___12______
Форма получения
высшего образования __заочная__
(количество часов)
Составил__Е.С.. Гинак, старший преподаватель____________________
2013 г.
Учебная программа составлена на основе программы "Гісторыя замежнай літаратуры:
Вучэбная праграма для студэнтаў вышэйшых навучальных устаноў па спецыяльнасцях 121 05 "Беларуская філалогія", 1-21 05 02 "Руская філалогія", 1-21 05 04 "Славянская
філалогія", 1-21 05 05 "Класічная філалогія", 1-21 05 06 "Рамана-германская філалогія", 121 05 07 "Кітайская філалогія"/ Авт.-сост. И. В. Шабловская, Т. В. Ковалева, Е. А. Леонова
и др. – Мн.: БГУ, 2005. Утверждена Учебно-методическим объединением высших
учебных заведений Республики Беларусь по гуманитарному образованию 9 декабря 2004
г. Регистрационный № ТД-ДГ 004 / тип.
Рассмотрена и рекомендована к утверждению на заседании кафедры
зарубежной литературы
21.05.2013 г., пр.№9
(дата, номер протокола)
Заведующий кафедрой
А. М. Бутырчик
(подпись)
Одобрена и рекомендована к утверждению Учебно-методической комиссией
филологического
факультета___Белорусского
государственного
университета___
(название высшего учебного заведения)
30.05.2013 г., пр. №7
(дата, номер протокола)
Председатель
________________ Н.Н. Хмельницкий
(подпись)
ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА
Учебная программа курса «История зарубежной литературы конца ХIХ – начала ХХ
века» предназначена для иностранных студентов филологических факультетов, изучающих
историю зарубежной литературы, и является частью более обширного курса – «История
зарубежной литературы». Программа дает представление о развитии литературного процесса
в рубежа ХIХ – ХХ веков, отражает его сложность и многообразие. Рассматриваются
ведущие художественные методы, направления и стили, а также зарождение литературного
модернизма в странах дальнего зарубежья. Пристальное внимание уделяется преломлению их
основных принципов в творчестве крупнейших писателей этого времени. Специфику
культуры конца ХIХ – начала ХХ веков составляет многообразие и неоднозначность
сосуществующих в ней явлений, интенсивность философских и духовных поисков, поэтому
особое внимание уделяется их отражению в литературе. Эстетическое разнообразие искусства
изучаемого периода требует усиленного внимания к теоретико-литературным вопросам,
анализу различных единиц литературного процесса. Задача курса «История зарубежной
литературы конца ХIХ – начала ХХ века» — сформировать у студентов четкие представления
о литературной ситуации этого периода, дать им навыки анализа произведений различной
эстетической природы, относящихся к изучаемомы периоду.
Программа курса «История зарубежной литературы конца ХIХ – начала ХХ века»
адресована студентам филологических специальностей Республики Беларусь дневной формы
обучения, составлена в соотвестсвии с требованиями общеобразовательного стандарта (12 а/ч
– по специальности 1-21 05 01 «Белорусская филология» (з/о) и 1-21 05 02 «Русская
филология» (з/о).
СОДЕРЖАНИЕ УЧЕБНОГО МАТЕРИАЛА
Літаратура другой паловы XIX - пачатку XX ст. (1860-1910-я гг.) у
сацыякультурным кантэксце (франка-лруская вайна, Парыжская камуна, Першая
сусветная вайна. і інш.). Праблема перыядызацыі літаратурнага развіцця другой паловы
XIX – пачатку XX ст. «Канец стагоддзя» як філасофска-эстэтычная катэгорыя. Феномен
дэкадансу: этымалогія паняцця і сутнасць з'явы. Філасофскае абгрунтаванне дэкадансу
(Шапенгаўэр, Ніцшэ, Фрэйд, Бергсон, Бярдзяеў і інш.). Дэкаданс і новыя плыні ў
мастацтве. Дэкаданс і авангардызм.
Натуралізм як мастацкі метад і як літаратурны напрамак. Ранні і позні натуралізм.
Роля навуковых адкрыццяў у фарміраванні натуралізму. Спецыфіка яго нацыянальных
варыянтаў (французскага, нямецкага і г. д.).
Гісторыя развіцця імпрэсіянізму ў мастацтве другой паловы XIX ст. Імпрэсіянізм у
жывапісе, яго асноўныя прыкметы. Літаратурныя папярэднікі імпрэсіянізму. Паэтыка
імпрэсіянізму ў літаратуры. Узаемадзеянне імпрэсіянізму з іншымі мастацкімі метадамі.
Сімвалізм: літаратурная практыка маніфесты. Філасофскі падмурак сімвалізму.
Сімвалісцкая канцэпцыя мастацтва. Сімвалізм і літаратурная традыцыя (рамантыкі,
Бадлер і інш.). Полісемічнасць сімвала, спецыфіка яго функцый у сімвалісцкім творы.
Сугестыя ў мастацкай сістэме сімвалізму.
Эстэтызм, яго асаблівасці і месца сярод іншых мастацкіх напрамкаў другой паловы
XIX - пачатку XX ст. Імпрэсіянізм, сімвалізм, эстэтызм і рамантычная традыцыя.
Неарамантычныя тэндэнцыі ў рускай і беларускай літаратурах.
Разнастайнасць рэалізму другой паловы XIX — пачатку XX ст.: новыя тэмы,
праблемы, жанравыя мадыфікацыі. Трансфармацыя паэтыкі: ад жыццепадабенства – да
ўмоўнасці, ад канкрэтна-эмпірычнага адлюстравання да сімвалічнага і парабалічнага.
Псіхалагізацыя рэалістычнай літаратуры. Сінтэз жанраў і форм. Узаемадзеянне
рэалізму з нерэалістычнымі мастацкімі напрамкамі. Засваенне іншанацыянальнага вопыту
як паказальная рыса літаратурнага працэсу другой паловы ХІХ – пачатку XX ст.
Жорыс Карл Гюісманс і новыя плыні ў мастацтве Францыі. Раман «Наадварот» як
«біблія дэкадансу». Поль Верлен: жыццё, творчасць. Эстэтычная эвалюцыя Верлена ад
«Рамансаў без слоў» да «Мудрасці». Праблема мастацкага метаду Верлена (імпрэсіянізм,
сімвалізм). Верлен і рэформа французскага верша. Арцюр Рэмбо, яго лёс і творчасць.
Эстэтычныя пошукі Рэмбо, яго паэзія яснабачання». «П'яны. карабель»: шматзначнасць
структурастваральнага сімвала. Ад «Азарэнняў» да «Сезона ў пекле». Рэмбо і паэзія XX
ст.
Жыццё і творчасць Эміля Заля. Заля і натуралізм (зборнікі артыкулаў, раман «Тэрэза
Ракен»), Ад натуралізму да рэалізму: цыкл раманаў «Ругон-Маккары». Разнастайнасць
тэм, праблем, стыляў у раманах цыкла. Сінкрэтызм як адметная рыса мастацкага метаду
Заля. Сацыяльна-псіхалагічныя раманы Мапасана («Жыццё», «Мілы друг»). Элементы
натуралізму ў творчасці Мапасана. Інтэлектуальная проза Анатоля Франса. Праблематыка
і паэтыка раманаў. «Востраў пінгвінаў» як раман-антыўтопія.
Асаблівасці ўзнікнення і развіцця сімвалізму ў Бельгіі. Морыс Метэрлінк і
сімвалісцкая драма. Эстэтыка-сімвалісцкіяпогляды Метэрлінка (эсэ «Скарбы
пакорлівых»., «Тэатр смерці» Метэрлінка: праблематыка і паэтыка («Няпрошаная»,
«Сляпыя», «Там, унутры»). Метэрлінк і рамантычная традыцыя («Сіняя птушка»).
Метэрлінк і еўрапейская драматургія XX ст. («тэатр абсурду» і інш.
Росквіт скандыыаўскіх літаратур на мяжы ХІХ-ХХ ст. Рэалізм і новыя мастацкія
плыні ў Скандынавіі. Творчасць Б'ернст'ерне Марцініуса Б'ёрнсана. Мінулае, сучаснае і
будучае ў гістарычных і сацыяльных драмах Б'ёрнсана. Драматычная дылогія Б'ёрнсана
«Звыш нашых сіл». Роля пісьменніка ў станаўленні нарвежскага нацыянальнага тэатра.
Драматургія Генрыка Ібсена, нацыянальнае і агульначалавечае ў ёй. Гісторыкарамантычныя драмы Ібсена. Сучаснасць у яго п'есах. Цыкл «сямейных» драм і эстэтычная
эвалюцыя Ібсена. «Лялечны дом»: жанчына – сям'я – грамадства. Сімвалісцкія тэндэнцыі
ў позніх п'есах Ібсена. Ібсен і «новая драма». Творчасць Кнута Гамсуна. Раман «Голад»,
аўтабіяграфічнае ў ім, праблема мастацкага метаду. Тэма кахання ў псіхалагічных раманах
«Містэрыі», «Пан», «Вікторыя». Эстэтыка і філасофія пачуцця. Чалавек і прырода ў
творчасці Гамсуна. Драматургія Гамсуна.
Рэалізм і нерэалістычныя літаратурныя напрамкі ў Швецыі. Тэндэнцыя да сінтэзу
мастацкіх метадаў у творчасці шведскіх пісьменнікаў (Лагерлёф і інш.).
Асоба і творчасць Юхана Аўгуста Стрындберга. Універсальнасць мастацкага метаду
Стрындберга, жанравая разнапланавасць. Гістарычныя п'есы, іх праблематыка і паэтыка.
Сацыяльна-псіхалагічныя драмы Стрындберга «Бацька» і «Фрокен Юлія». Стрындберг і
натуралізм. Сімволіка-экспрэсіянісцкія п'есы позняга перыяду.
Эстэтьгчныя пошукі Герхарта Гаўптмана і нямецкая драматургія мяжы XIX — XX
ст. Сінтэз натуралістьгчнага і рэалістычнага мастацкіх метадаў у п'есе «Перад усходам
сонца». Творчы шлях Генрыха Мана. Праблематыка ранніх раманаў. Раман
«Вернападданы.»: тэма вернападданіцкай свядомасці як асновы таталітарысцкай
дзяржавы. Паэтыка рамана. Творчасць Томаса Мана на мяжы ХІХ-ХХ ст. Раман
«Будэнброкі»: традыцыі і наватарства. Эканамічны, грамадскі і біялагічны аспекты
крызісу нямецкага бюргерства ў рамане.
Творчы шлях Райнера Марыі Рыльке. Праблема мастацкага метаду (імпрэсіянізм,
неарамантызм, сімвалізм, экспрэсіянізм). Стыль «новай рэчавасці». Філасофія і паэтыка
твораў.
Ранняя творчасць Ф. Кафкі. Навелы «Прысуд», «Ператварэнне». Кафка і
экспрэсіянізм.
Асаблівасці літаратурнага працэсу ў краінах Цэнтральнай і Паўднёва-Ўсходняй
Еўропы. Рэалізм Баляслава Пруса. Новыя канфлікты, характары, кампазіцыйна-стылёвыя
прыёмы ў яго раманах. Раман «Фараон»: суаднесенасць гістарычнай праблематыкі з
сучаснасцю. Гістарычныя раманы Генрыха Сянкевіча: аналогіі паміж мінуўшчынай і
сучаснасцю.
Асаблівасці фантастыкі Герберта Уэлса. Неарамантызм у замежнай літаратуры і
творчасць Роберта Льюіса Стывенсана. Эпічнае палатно Джона Галсуорсі «Сага пра
Фарсайтаў». Канфлікт прыгажосці і ўласніцтва ў творы. Псіхалагічнае майстэрства
пісьменніка, сімволіка «Сагі», функцыі пейзажных замалёвак у ёй. Джордж Бернард Шоў і
«новая драма». Традыцыі «аналітычнага» тэатра Ібсена ў эстэтыцы Шоў. Цыклы
«Непрыемныя п'есы», «Прыемныя п'есы», «Тры п'есы для пурытан». «Пігмаліён»:
інтэрпрэтацыя «вандроўнага» сюжэта. Паэтыка п'ес Шоў: парадокс, сімволіка, падтэкст,
гратэск. П'есы Шоў як «драмы ідэй». Рэд'ярд Кіплінг і неарамантызм. Канцэпцыя
«літаратуры дзеяння» (аптымістычнае светаадчуванне, культ сілы і мужнасці). Паэтычныя
зборнікі. Оскар Уайльд і эстэтызм. Рэалізацыя прынцыпаў эстэтызму ў рамане «Партрэт
Дарыяна Грэя». Кніга артыкулаў і эсэ «Намеры».. Уайльд - казачнік. Паэзія Уайльда.
Сімвалісцка-імпрэсіянісцкія тэндэнцыі ў творчасці Уайльда. Роля парадокса ў мастацкай
сістэме пісьменніка.
Літаратурны працэс у ЗША ў сацыякультурным кантэксце. Марк Твэн і лёс
амерыканскага рэалізму. Раманы Твэна пра Тома Соера і Гека Фіна, амерыканская
рэчаіснасць у творах. Жанравая спецыфіка рамана «Янкі пры двары караля
Артура».Сатырычнае майстэрства Твэна.
Творчасць Тэадора Драйзера. Раннія раманы («Сястра Керы»). Тэма кар'еры ў
раманах. «Амерыканская мара” i «амерыканская трагедыя» ў творчасцi Т. Драйзера.
СОДЕРЖАНИЕ УЧЕБНОГО МАТЕРИАЛА
№п/п
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Наименование разделов, тем
Количество аудиторных часов
Аудиторные
Лек Практич., Лаб.
УСР
ции семинар. занят.
Общая характеристика зарубежной
2
литературы конца ХIХ – начала ХХ
века.
Декаданс и литературный модернизм.
1
Натурализм в зарубежной литературе
2
конца ХIХ – начала ХХ века.
Символизм в зарубежной литературе
1
1
конца ХIХ – начала ХХ вв
Эстетизм в зарубежной литературе
2
конца ХIХ – начала ХХ века.
Система драматических жанров в
1
литературном процессе конца ХIХ –
начала ХХ вв.
Реализм конца ХIХ – начала ХХ вв.
1
1
ИТОГО
10
2
Внеауд.
самост.
работа
Учебная программа курса
1
1.
2.
3.
2
Общая характеристика зарубежной литературы конца
ХIХ – начала ХХ века.
1.1. Культурно-исторический контекст.
1.2. Периодизация литературы конца ХIХ – начала ХХ века.
1.3. Основные тенденции в развитии заруб. лит: школы,
течения, направления.
1.4. Философские направления и концепции, повлиявшие на
литературный процесс.
Декаданс и литературный модернизм.
2.1. Филосовские основания и мировоззренческая
специфика.
2.2 Эстетические искания декаданса и обновление
поэтических установок.
2.3. Декаденский роман (творчество Ж.-К. Гюисманса и
Г. Д’Аннунцио).
Натурализм в зарубежной литературе конца ХIХ –
начала ХХ века.
3.1. Условия возникновения и развития.
3.2. Эстетика французского натурализма (связь с наукой,
поэтические программы).
3.3. Творчество братьев Гонкуров, Э. Золя.
3.4. Национальные варианты натурализма.
3
2
7
курс лекций, материалы
для самостоятельной
работы студентов,
Формы контроля
знаний
Литература
Материальное
обеспечение занятий
(наглядные,
методические пособия
и др.)
вопросы для изучения
УСР
Название раздела, темы, занятий;
практичнские
(семинарские)
занятия
Количество аудиторных часов
лекции
Номер раздела, темы,
занятий
УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКАЯ КАРТА
8
[2], [3], [8],
[9], [10]
9
Устный опрос
1
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
[1], [2], [4],
[5], [6]
7
2
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
[1], [2], [3],
[7], [10]
Устный опрос
4.
5.
6
7.
Символизм в зарубежной литературе конца ХIХ –
начала ХХ века
4.1. Хронологические границы и общекультурный контекст
возникновения феномена. Манифесты.
4.2. Понятие символа. Концепция искусства. Основные
черты поэтики символизма.
4.3. Символизм в творчестве французских, итальянских,
немецких, бельгийских авторов.
Эстетизм в зарубежной литературе конца ХIХ – начала
ХХ века.
5.1. Эстетизм и новые концепции искусства.
5.2. Творчество О. Уайльда.
5.3. Эстетизм в творчестве Г. Д'Аннунцио.
5.4 Связь эстетизма с другими направлениями.
Система драматических жанров в литературном
процессе конца ХIХ – начала ХХ века..
6.1 Реализация поэтики эстетизма в драматических жанрах.
6.2. Символистская драма и творчество М. Меттерлинка.
6.3. «Новая драма» и творчество Г. Ибсена, Б. Шоу,
Ю. Стриндберга и др.
Реализм конца ХIХ – начала ХХ века.
7.1.
Специфика
развития
и
взаимодействие
с
нереалистическими тенденциями.
7.2 Особенности реализма во Франции.
7.3 Особенности реализма в Германии.
7.4 Особенности реализма в США.
7.5. Особенности реализма в Скандинавских странах.
1
1
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
[1], [2], [3],
[9], [10]
Устный опрос
2
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
Устный опрос
1
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
Устный опрос
курс лекций,
материалы для
самостоятельной работы
студентов
Устный опрос
1
1
ИНФОРМАЦИОННО-МЕТОДИЧЕСКАЯ ЧАСТЬ
ЛИТЕРАТУРА
Адамовiч Г. Я. 3 крынiц сусветнай лiтаратуры. Мн., 1998.
Адмони В, Г.. Сильман Т. И. Томас Манн: Очерк творчества. Л., 1960.
Адмони В. Г. Генрик Ибсен: Очерк творчества. Л., 1989.
Андреев Л. Г. Импрессионизм. М., 1980.
Андреев Л. Г. Сто лет бельгийской литературы. М., 1967.
Андреев Л. Г., Карельский А. В. и др. Зарубежная литература XX века. М., 2000.
Андреев Л. Г., Козлова Н. П., Косиков Г. К. История французской литературы. М.,
1987.
8. Аникин Г. В., Михальская Н. П. История английской литературы. М., 1975.
9. Аникст А. А. История английской литературы. М., 1956.
10. Беньямин В. Франц Кафка. М., 2000.
11. Березина А. Г. Поэзия и проза молодого Рильке. Л., 1985.
12. Боброва М. Марк Твен: Очерк творчества. М., 1962.
13. Волков Е. Немецкий натурализм: Роман. Повесть. Новелла. Иваново, 1980.
14. Горский И. К. Исторический роман Г. Сенкевича. М., 1966.
15. Горский И. К. Польский исторический роман и проблема историзма.М., 1963.
16. Горький М. Поль Верлен и декаденты // Собр. соч.: В 30 т. М., 1953. Т. 23.
17. Гражданская 3. Т. Бернард Шоу. М., 1979.
18. Гугнин А. А. Австрийская литература XX века. Новополоцк; М., 2000.
19. Данилин Ю. И. Жизнь и творчество Мопассана. М., 1968.
20. Дирзен И. Эпическое искусство Томаса Манна: Мировоззрение и жизнь. М., 1981.
21. Дынник В. А Анатоль Франс. М.; Л., 1935.
22. Евнина Е. М. Западноевропейский реализм па рубеже Х1Х-ХХ веков. М., 1967.
23. Емельянов С. «Ругон-Маккары» Э. Золя. М., 1965.
24. Зарубежная литература XX века (1871-1917): Хрестоматия / Сост. Н. П.
Михальская, Б. И. Пуришев. М., 1981.
25. Зарубежная литература второго тысячелетия: 1000—2000. М., 2001.
26. Засурский Я. Н. Теодор Драйзер. М., 1977.
27. Затонский Д. В. Австрийская литература в XX столетии. М., 1985.
28. Зингерман Б. И. Очерки истории драмы XX века. М., 1979.
29. Зусман В. Г. Художественный мир Франца Кафки: малая проза. Н. Новгород, 1996.
30. Импрессионисты, их современники, их соратники. М., 1976.
31. История всемирной литературы: В 9 т. М., 1983-1994. Т. 1, 7, 8.
32. История зарубежной литературы XX века (1871-1917) / Под ред. В. Н.
Богословского, 3. Т. Гражданской. М., 1989.
33. История зарубежной литературы конца XIX - начала XX века / Под ред. Л, Г.
Андреева. М., 1978.
34. История немецкой литературы: В 3 т. М., 1986. Т. 2.
35. История немецкой литературы: В 5 т. М., 1968. Т. 4.
36. История польской литературы. Т. 1-2. М., 1968-1969.
37. История французской литературы: В 4 т. М., 1946—1963.
38. Кагарлицкий Ю. И. Герберт Уэллс: Очерк жизни и творчества. М., 1963.
39. Ковалева Т. В., Леонова Е. А., Кириллова Т. Д. История зарубежной литературы (2ая
половина ХIХ-начало XX века). Мн., 1997.
40. Кургинян М. С. Романы Томаса Манна: Формы и метод. М., 1975.
41. Кучборская Е. П. Реализм Эмиля Золя. М., 1973.
42. Лявонава Е. А. Плынi i постацi. 3 гiсторыi сусветнай лiт-ры 2ой пал. Х1Х-ХХ
стагоддзяу. Мн., 1998.
43. Мандель Е. М. Гауптман: Драматургическое творчество кон. Х1Х – нач. XX в.
Саратов, 1972.
44. Толмачев В. М. Зарубежная литература XX века /'Под ред. Л. Г. Андреева. М., 2000.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
ПРОТОКОЛ СОГЛАСОВАНИЯ УЧЕБНОЙ ПРОГРАММЫ
ПО УЧЕБНОЙ ДИСЦИПЛИНЕ
С ДРУГИМИ ДИСЦИПЛИНАМИ СПЕЦИАЛЬНОСТИ
Название
дисциплины,
с которой
требуется
согласование
1. Введение в
литературовед.
Название
кафедры
Предложения об изменениях в
содержании учебной программы по
учебной дисциплине
Решение, принятое
кафедрой, которая
разработала
учебную программу
(с указанием даты и
номера протокола)
21.05.2013 г. Пр.
№9
Каф.теории
литературы
ИЗМЕНЕНИЯ И ДОПОЛНЕНИЯ К УЧЕБНОЙ ПРОГРАММЕ
ПО УЧЕБНОЙ ДИСЦИПЛИНЕ
на _____/_____ учебный год
№№
п/п
Изменения и дополнения
Основание
Учебная программа пересмотрена и одобрена на заседании кафедры
(протокол № ____ от ________ 200_ г.)
Заведующий кафедрой
_____________________ _______________ __________________
(степень, звание)
(подпись)
(Инициалы, фамилия)
УТВЕРЖДАЮ
Декан факультета
_____________________ _______________ __________________
(степень, звание)
(подпись)
(Инициалы, фамилия)