KEYS

advertisement
O’zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi
Toshkent tibbiyot akademiyasi
Koz kasalliklari kafedrasi
Keys -texnologiya
Uquvmavzusi «kurishqobiliyati pasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromi»
Kafedra «ko’z kasalliklari»
KEYSni yechish buyicha , kurish qobiliyati pasaymasdan kechuvchi sindrom
buyicha
UASH taktikasi
Talabalar uchun uquv- metodik qullanma
Toshkent-2015
Tuzuvchilar: TTA kuz kasalliklari kafedrasi dotcenti , t.f.n Yangieva .N.R,
TTA kuz kasalliklari kafedrasi assistenti, t.f.n KuryazovaZ.X
Taqrizchilar: TOSHPMI kafedra professori t.f.d Zakirov A.U,
TTA ko’z kasalliklari kafedrasi dotcenti , t.f.n Nazirova S.X.
keys texnologiyasi kurinishida <Ko’rish qobiliyati pasaymasdan kechuvchi qizil ko’z sindrom
>mavzusi buyicha OUYlari uchun metodik qullanma, oftalmologiyada shoshilinch xolatlarda
UASH taktikasi .
Metodik qullanmaTTA kuz kasalliklari kafedrasi yigilishida kurib chiqildi va tasdiqlangan « 28 »sonli
yanvar 2012yil. protokol №10.
Metodik qullanma «xirurgiya va akuwerlik va
2012yil.protokol №
ginekologiya»SPKsekciyasi «--»
sonli yanvar
Metodik qullanma SMK TTA yigilishida kurib chiqilgan va tasdiqlangan. «--»sonli
protokol №
yanvar2012yil.
Pedagogik annotasiya
O”quv predmeti: «koz kasalliklari»
Mavzu: «kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindrom»
Keysmaqsadi: kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromida bilimlarni chuqurlashtirish va
kengaytirish.Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromi bilan kelgan bemorlarnivaziyatini
analiz qilish va baxolash qobiliyatini rivojlantirish.shoshilinch yordam kursatish,diagnostika
utkazish,amaliyotda qullash taktikasi.
Rejalashtirilgan oquv natijalari – keys bilan ishlash natijasida talabalar amaliyotni xosil qiladi:






Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromida vaziyatini analiz qilish va baxolash.
Diagnoz qoyish uchun togri xarakatlar algoritmini tanlash.
Mantiqiy fikrlashni rivojlantirish
Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromida asoslangan qarorga kelish
Mustaqilshoshilinchyordamkursatish
Davovakeyingitekshiruvlaruchunstacionargayuborish
Uwbu keysni samarali yakunlash uchun talaba bilishi kerak:
•
•
•
Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromining asosiy sabablari.
Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromining kelib chiqishi.
Kurish qobiliyatipasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromini boshqa kasalliklar bilan
differencial diagnostika utkazish.
• SBP va CRB darajasida plan tuzish va asoslash,diagnostika metodi.
Uwbu keys birlamchi birlamchi bugim sharoitida xodisanini ifodalaydi
Keys axborot manbai
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Атлас по клинической офтальмологии. Девид Дж.Спелтон, Роджер А. Хитчингс, 2007г., С.723.
Даниличев В.Ф. Современная офтальмология – 2009г, С.684.
Джек Кански. Клиническая офтальмология. Систематизированный подход – 2009г., С.931.
Национальное руководство по офтальмологии. Москва «Геотар-Медиа» - 2008, С.940.
Терапевтическая офтальмология. М.Л.Краснов, Н.Б.Шульпина. Москва - 1999. С.359.
Офтальмологические проявления общих заболеваний. Е.А. Егоров, Т.В. Ставицкая, Е.С. Тутаева,
2009.
7. Рациональная фармакотерапия в офтальмологии. Москва «Литтература» - 2006, С.954.
8. Фармакотерапия глазных болезней. В.И. Морозов, А.А. Яколев. Москва 2009, С.509.
9. Jack J. Kanski. /Clinical Ophthalmology. A systematic Approach.Atlas/ “Butterworth Heineman”,
Oxford, UK 2005 y., 372 с.
10. Jack J. Kanski. /Clinical Ophthalmology. A systematic Approach./ “Butterworth Heineman”, Oxford,
UK 2005 y., 404 с.
11. www.ophthalmology.ru/articles/120_html,www.nedug.ru/ophthalmology/34art htmlwww.eyenews.ru/html67,www.helmholthzeyeinstitute.ru/articles/1.2htmlwww.eyeworld.com/ophth.articles/html89,www.scientific-vision.com/html-ophth
Tipologik belgilariga kura keys xarakteristikasi.
Uwbu keyskabinetli,tasvirli kategoriyaga tegishli.U qisqa,strukturali. Bukeys-savol,masala.
Didaktik maqsad buyicha ushbu keys-treningli, ShVP va QVP sharoitida real xolatlarda fikrlashni
stimullash.
Keys quyidagilarni qoida buyicha qullanilishi mumkin:oftalmologiya, inekciya, shoshilinch xolatlarda.
I Keys
«kurish
qobiliyati pasaymasdan kechuvchi qizil kuz sindromi»
Olib borish
Ilmiy adabiyotlar ma’lumotiga ko’ra poliklinika oftalmologi ko’rigiga keluvchi bemorlarning 80%i
ko’z old tirqishi yallig’lanish kasalliklari bilan keladi (Майчук Ю.Ф., 1988 ). Shuning uchun ko’rish
qobiliyati pasaymasdan kechuvchi qizil ko’z sindromi bilan keluvchi bemorlar bilan to’qnashuvchi
umumiy amaliyot shifokori bu bemorlarga diagnoz qo’yishi va keying olib boorish taktikasini aniqlashi
muhim o’rin tutadi.
Ko’z qizarishi shikoyati ortida nima yashirinadi?Ko’z va uni to’qimalari giperemiyasi bilan
ifodalanuvchi kompleks simptomlar turli tuman bo’lib, bu ko’z olmasi ortig’i va orbitasiga bog’liq bo’lishi
mumkin. Bunga bog’liq ravishda kasallik og’irlik darajasiga qarab shifokor taktikasi differentsirlanadi.
Govmicha, blefaritlar va konyuktivitlar umumiy amaliyot shifokori nazorati ostida davolanishi
mumkin, lekin jiddiy patologiyali (travmalar, dakrioadenit, abssess va orbita flegmonasi) bemorlar
oftalmolog konsultatsiyasiga yuborilishi kerak.
Shunday qilib, QVP va SHVP sharoitida qizil ko’z sindromi bemorlarini kasalligi sababini aniqlash,
o’z vaqtida diagnostika qilish, shoshilinch yordam ko’rsatish va gospitalizatsiyasi aktualdir.
Keys maqsadi – studentlarda ko’rish o’tkirligi pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z sindromi bilan
kelgan bemor vaziyatini tahlil qilishni rivojlantirish.Olibborishtaktikasini, diagnostikasini, shoshilinch
yordam ko’rsatish ko’nikmasini o’rgatish.
Tavsiya etilgan keys studentlarga quyidagi o’quv natijalariga erishishga yordam beradi:
 Ko’rish o’tkirligi pasaymasdan kechuvchi qizil ko’z sindromli vaziyatni tahlil qilish va baholash
qobiliyatini rivojlantirish
 Diagnoz qo’yish uchun to’g’ri harakatlar algoritmini tanlash qobiliyatini rivojlantirish.
 Kerakli tezkor yordam ko’nikmasini o’zlashtirish
 Mantiqiy fikrlashni rivojlantirish
 Ko’rish o’tkirligi pasaymasdan kechuvchi qizil ko’z sindromida asoslangan qaror qabul qilish
 Ushbu vaziyatda mustaqil qaror qabul qilish ko’nikmasini egallash (davolash yoki statsionarda
keying davolash uchun yo’llanma berish).
Vaziyat:QVPgaUASHko’rigiga 12yoshlibola ota-onasi murojat etdi. Shikoyatlar: chap ko’z yuqori
qovog’I shishi va qizarishiga, ko’z yosh oqishiga.Tashqiko’rikdabemorda chap ko’z yuqori- tashqi
kvadrantida shish aniqlanadi.Ko’z olmasi ichkariga surilgan.Qovoq palpatsiyada og’riqli, qattiq,
giperemirlangan.Qovoq konyuktivasi shishgan.Chap ko’z olmasi yuqori-tashqariga harakati
chegaralangan,quloq oldi limfa bezlarini palpatsiyasi og’riqli va shishgan. Tana harorati
ko’tarilishi.Shikoyatlar 2 kundan beri bezovta qiladi. Anamnezidan: bir hafta oldin ORVI o’tkazgan.
Yallig’lanishga qarshi nosteroid preparatlar qabul qilgan.
Fizikaltekshiruvlarnatijalari
Ko’rik
Ko’z olmasi xarakatini aniqlash
Yondan yoritib kurish metodi yordamida kuzni
tashqi kurigi
OS-yuqorigiqovoqshishgan,giperemiyalangan.
Ko’ztirqishi «S» - simonformada. OD – patologik
uzgarishlarsiz.
Chap ko’z olmasi
cheklanishi-tashqariga
yuqoriga
xarakatining
OS–qovoq konyuktivasi
giperemiyalangan,ajralmalar yuq.Shox parda
tiniq,sezuvchan.Old kamera urta chuqurlikda
ajralma tiniq.Qorachiq 3.5 mm aylana
shaklda,reaksiya saqlangan.
OD- patologik o’zgarishlarsiz.
O’tivchi nurlar bilan tekshirish
Viziometriya
Oftalmoskopiya
Umumiy qon taxlili
Umumiy siydik taxlili
ЭКГ
Savollarvamasala
OU–oraliq tiniq.
OD/OS =1,0
OU-ДЗНoch
pushti,chegaralari
aniq,fiziologik
ekskavaciya
saqlangan.Tomirlar
tutami
markazda.Tomir
chiqish
joyi
va
kalibr
o’zgarmagan.2:3 nisbatda.To’r parda patologik
o’choqlarsiz.














Gemoglobin – 128 г/л;
eritrocitlar – 4-5х10*12/л;
Leykocitlar– 10,2 х10*9/л;
ECHT – 18мм/ч.
miqdori – 100 мл;
rangi –och sariq;
solishtirma zichligi– 1015;
tiniqligi– tiniq;
reakciya – kislotali
oqsil –abs;
O’t pigmentlari– abs
epiteliy– 2-3 ko’ruv maydonida;
Leykocitlar –абс.
Ritm sinusli .CHSS 83 daqiqasiga.
1.
2.
3.
4.
5.
Diagnozqo’yinvaasoslang?
Sizningfikringizchaqaysipatologiyalarbilandifferencialdiagnostikaqilishkerak?
QVPvaCRBsharoitidautkizilishi kerak bulgan tekshiruvlar?
Ushbu vaziyatda sizning taktikangiz?
Qanday asoratlar kuzatilishi mumkin?
Masala:
taxlilnatijasigako’rabemorgataxminiytashxisqo’yish,keraklidiagnostictekshiruvlarnio’tkazish,ko’risho’t
kirligipasaymasdankechuvchiqizilko’zsindromlibemorlarnikeyinchalikolibboorishtaktikasi.
O’quv-metodik qo’llanma:
Ko’risho’tkirligipasaymasdankechuvchiqizilko’zsindromi
ko’risho’tkirligipasaymasdankechuvchiqizilko’zsindromio’zichigaoladi:
1. Qovoqvako’zyoshbezlariningo’tkiryallig’lanish
2. Konyuktivitlar
3.Episklerit va sklerit
Qovoqlar anatomiyasi:ko’z olmasini oldindan ximoyalovchi teri-mushak biriktiruvchi plastinkasidan
iborat.Quyidagilar farqlanadi:teri-mushak qismi vabiriktiruvchi tuqima xamda shilliq qavat.
Qovoqterisiyupqa,mayin,ostidag’ovakbiriktiruvchito’qimajoylashgan.ko’z tirqishi bo’ylab yog’
bo’lakchalari joylashgan.yalliglanishsiz qovoq shishlari qon aylanish yetishmovchiligi,buyrak kasalliklari
natijasida ,shuningdek yalliglanish xamda massiv qon quyilish shakllanadi..
Teri ostida ko’zning aylana mushagi joylashgan,bu 2 qismdan iborat:pars palpebralis-faqatgina yuqori va
pastki qovoqlarda mavjud,pirpiratish xarakatini qamrab olgan,pars orbitalis-qovoq ichki boylamini
aylanib shu erni uzida birikadi.ko’z olmasini qisqarishini ximoyasini qamrab olgan.
Qovoqtogayi–biriktiruvchiplastinka,tashqariga egilmasi bulgan,qovoqlarga forma beruvchi.togayning
keng qismida qovoq chetiga ochiluvchi uning bezlari –meybomiy bezlari joylashgan.Tog’ay qirg’og’idan
orbitaga tarzoorbital fasciya yo’nalgan.Bu xosilalardan tashqarida joylashganlari-orbitaldan
tashqari,ichkarida joylashgani-ichkiorbital.
Qovoqlar ichki tarafdan konyuktiva bilan qoplangan.Qovoqlar qirralarining kengligi 2mm,orqa qovurg’a
va old qovurg’a –oval shaklda ,Oldingi qovurg’ada kipriklar joylashgan.Yuqorigi qovoqda 100-150
kipriklar ,pastkisida 2 marta kam.Meybomiy bezlari-o’zgargan yog’ bezlari bulib yog’simon modda ishlab
chiqaradi,bu modda yosh ajralishiga to’sqinlik qiladi,;changlarni ushlab qoladi;uyqi vaqtida germetiklik
hosil qilib yoshlar bug’lanishidan saqlaydi;konyuktiva bo’shlig’ida joylashgan.Plyonka xosil qilib ko’z yosh
oqib ketishiga to’sqinlik qiladi.Qovoqlar ko’z tirqishini formalashtiradi,uzunligi 30mm,balandligi 815mm.Foramen optikus da pay xalqalari joylashgan ,bu paylardan mushaklar:yuqorigi konyuktiva
gumbaz paylariga,tog’ay paylari, qovoq terisi paylariga.orbita yuqori burchagida ko’z yosh bezi
joylashgan, u 2 qismga bo’linadi: palpebral va orbital. Musbatvamanfiyemotsiyalarda, shamolda,
sovuqda va boshqalarda ishga tushadi.Yuqori va pastki qovoq qirralarida ko’z yoshi yig’ilib, ko’z yosh
ko’lini hosil qiladi.Qovoqlar harakati doimiy yosh pardasini hosil qiladi va shox parda uchun trofik
vazifani bajaradi, o’zida lizotsim saqlaydi.Keyinchalikyoshlarko’zichkiburchagidayig’iladi,bu yerda ko’z
yosh ajratish yo’lining boshlangich bo’limi joylashgan:ko’z yoshso’rg’ichi va ko’z yosh nuqtasi.
Keyinko’zyoshkanaliorqali,yosh ko’z yosh qopiga tushadi , ichki qovoq boylamlarining pastki soxasida
joylashgan.Buyerdan pastki burun rakvinasiga yunaluvchi burun-ko’zyoshkanali boshlanadi.По ходу
слезоотводящих путей есть клапаны, наиболее выраженные в местах перехода одного отдела в
другой.
Qovoq va ko’z yosh azolarining o’tkir yallig’lanish kasalliklari.
Allergicdermatit.
Etiologiya- mazvako’ztomchilarinimaxalliyqo’llash(antibiotiklar,dikain,atropineva xk
),kosmetikqo’llanmalar (tush).Asosan sabablarni aniqlash uchun teri osti sinamalari o’tkaziladi.
Klinika: yaqqolqovoqterisishishi,giperemiyasi,allergic konyuktivit bilan o’xshash.qovoq terisi quruq yoki
мацерированной bo’lib -mayda pufakchalar paydo bo’ladi,bu pufakchalardan seroz suyuqlik ajraladi .
Davolash:
1. allergenni aniqlash va bartaraf qilish
2. maxalliy- kortikosteroid mazlar: 0.5%gidrokortizon mazi, 0.5% prednizalon mazi;
3.desensibirlovchi terapiya-fenkarol,suprastin dimedrol,10% kalciy xlor eritmasi.
Govmichcha(hordeolum).
Govmichcha -kipriklarsochlixaltasiniyokiyog’
bezlariningo’tkiryiringliyallig’lanishi.kasallikbittakiprikatrofidagiyengilshishvalocalgiperemiyako’rinishida
boshlanandi.Kasallikning yaqqol belgisi bo’lib yallig’lanishli zona xisoblanadi.kasallikning 2-3chi kuni
yiringli parchalanish va boshchasi sargi’sh ko’rinishda bo’ladi.3-4chi kuni yiring yoriladi,yiring oqib
tushadi,og’riq kamayadi yoki yo’qoladi.Agar yallig’lanish ko’zning tashqi burchagida paydo bo’lsa,limfa
aylanish buzilishiga ko’ra o’tkir shish paydo bo’ladi.ayrim recedivlanuvchi govmichchalarda qonda qand
miqdori tekshiriladi .
Tuzalishdan keying asoratlari:orbitalar flegmonasi,orbital venalar flegmonasi;
Kalla ichi bosimi asorati–kavernoz sinus trombozi ,yiringli meningit ,sepsis
Davolash:yallig’lanishzonasinisiqishmumkin emas!
Infiltrat soxasiga 70%li etil spirt bilan tush kabi surtish,Sol. Sulfacili - natrii 30% -kunigako’zga 46maxaltomizish. Quruqissiqlik (choybilanyuvilgandamanseratsiyavakeyinchalikjarayontarqalishiyuzagakeladi). Ko’z mazlari antibiotiklar bilan (tetrasiklinli,
levomitsetinli, eritromitsinli)Глазнаямазьсантибиотиками . UVCH, tubusli kvas. Govmichaning
retsedivlanuvchi kechishida – autogemoterapiya, vitaminlar C va B, vena ichiga antibiotiklar va
sulfanilamidlar.
Ichki govmicha (meybomit) konyuktiva qopchasida joylashgan. Davolash huddi tashqi govmichadek.
Ba’zan undan keyin xolazion ( meybomiy bezlari atrofidagi tog’ayning prolifativ yallig’lanishi) rivojlanishi
mumkin. Teri ajralmalar bilan bitishmagan, og’riqsiz. Faqat kosmetik defect bezovta qiladi.
Davolash: kortikosteroidli tomchi yoki mazlar 10- 12 kun, sol.Dexamethasoni 0,4% inyeksiyalarda, yoki
uzoq davomli glyukokortikosteroidlar –kenalog- 40. Konservativ usullar yordam bermasa – konyuktiva
tarafdan operativ davolanadi.
Qovoq absessi.
Etiologiya: qovoq terisi jarohatlarini infitsirlanishi, govmichcha, frunkul, yarali bleforitlar, umumiy
infeksion kasalliklar (metastatic tarqalishi natijasida).
Klinika: qovoqlarning shishi va yaqqol giperemiyasi kuzatiladi. Ko’z tirqishi qisilgan. Asosan tana harorati
ko’tariladi, 2-4- kuni fluktuatsiya kuzatiladi, so’ng absess yoriladi.
Davolash: keng spektordagi antibiotiklar, peros sulfanilamidlar. Mahalliy- fizoterapiya (govmichchadek).
Fluktuatsiya kuzatilsa – absessni kesish va drenajlash
Bleforit – qovoq qirg’oqlarini yallig’lanishi.
Blefarit rivojlanishiga olib keluvchi faktorlar:
1.MIT surunkali kasalligi,gijja invaziyasi
2.endokrinalmashinuvbuzilishlari
3. karies
4. burunbo’shlig’Isurunkalikasalligi
5. Surunkalitonzillit
6. korrigirlanamaganrefrakciyaanomaliyasi, astigmatizm,ametropiya
7.noqulaysanitar-gigieniksharoit
Blefaritturlari:oddiyqovoqchetlariqizarishi,kengaygan,ko’zdabosim,bazidaqichishish,charchash.Tangachali.Yaraliyarachalar,yiringlipustloqchalarbilanqoplangan,chandiqlanishdanso’ngkipriklarningichkarigao’sishikuzatil
ishimumkin-trixiaz
Davolash: sabablarnianiqlashvabartarafetish,qovoqlarmassaji,qovoqlarni 1%brilliantko’kbilanyuvish,510% spirtlikalendulabilankonyuktivabo’shligi’ga
,dezinficirlovchitomchivamaztomizish,vitaminlar,autogemoterapiya.
O’tkir dakrioadenit.odatda umumiy infekciya asorati xisoblanadi(gripp,angina,qorin tifi va x.k).prossec
asosan bir tomonlama bo’ladi.Yuqori qovoqningyuqorigi-tashqi qismida shish,giperemiya
kuzatiladi,qovoqlar tushishi,Ssimon formada.Palpasiyada kuchli og’riq.Davo-qovoqlar abssesga qaralsin.
Yangi tug’ilganlarda dakrioadenit.ko’z yosh qopi va ko’z yosh teshigiga bosilganda ajralma.davo –
vibratsion massaj burun ko’zyosh kanali jelatinsimon pardani yorib chiqarish uchun.
Agarbuyordambermasa ,burunko’zyoshkanaliyuviladi. Agarbuxamyordambermasa,34yildaburunbo’shlig’Ivako’zyoshqopiorasigastomaqo’yiladi.
Konyuktivaanatomiyasi.ko’zolmasini,qovoqlarkonyuktivasi,o’tuvchiburmalarfarqlanadi.qovoqkanyuktiv
asitog’aygabirikibketgan,epiteliysiko’pqavatlicilindrik,shilliqajratuvchibakalsimonhujayrasaqlaydi.normad
a-ochpushtirangda,yuzasisilliq,yaltiroq.
O’tuvchiburmakonyuktivasidako’pmiqdordalimfoidto’qimalarsaqlaydivafollikullarhosilqiladi,
undantashqariqo’shimchako’zyoshbezlarisaqlaydi. Ko’zolmasikonyuktivasi–judayupqa, nozik,
o’zidag’ovak, tiniqto’qimasaqlaydi.Epiteliyko’pqavatlisilliqmuguzlanmaydi,
shoxpardagadavometadi.Konyuktivavazifasi: himoya–
uchshoxlinervbirinchishoxio’tasezgirinnervatsiyasibilanifodalanadi: yotjismtushgandahimoyarefleksi–
ko’zyumib– ochishyuzagakeladi, ko’zyoshishlabchiqarilishiortadi. Sekretbilankonyuktiva,
ko’zkonyuktivalbo’shlig’inamlanadi.
· trofik funksiya–shox parda oziqlanishi
· baryer funksiyasi–limfoid elementlar hisobiga.
Konyuktiva yallig’lanish kasalliklari o’tkir va surunkaliga bo’linadi.
O’tkir konyuktivitlar: subyektiv simptomlar: ko’zda yot jism hissi, achishish, qichishish hissi, ko’zdan
ko’z yosh oqishi, yorug’likdan qo’rqish.
Obyektiv simptomlar:
· konyuktival inyeksiya–ko’z olmasi qizarishi, ko’z shox pardasi va rangdor parda
kasalliklaridaperikorneal inyeksiyadan differensirlash zarur,bunda ko’zga Sol. Adrenalini 1:10000
tomizilganda yo’qoladi. Ajraluvchi suyuqlik: bacterial infeksiyada yiringli va ko’p miqdorda, viruslida
seroz va kam miqdorda. Konyuktiva shishi. Pnevmokokkli, adenovirusli konyuktivitda parda hosil bo’ladi,
difteriyalida kir-kulrang parda hosil qiladi. Limfoid to’qima o’sishi va follikul hosil bo’lishi (traxoma).
O’tkir konyuktivitlar etiologiyasi:
1. viruslar (adenovirus)
2. bakterial
· o’tkir epidemic konyuktivit (Kox Uiks tayoqchalari)
· pnevmokokkli
· gonoblenoreya
· difteriya
Konyuktiva giperemiyasi va shishi
Konyuktivitlar - ko’p hollarda konyuktiva giperemiyasi va shishi bilan kechuvchi kasallikdir.
TurlietiologiyaliO’tkirkonyuktivitlarko’p umumiy belgilarga ega bo’ladi.
O’tkir konyuktivit prodromal belgilarsiz avval bir ko’zda, keyin ikkinchisida boshlanadi. Ertalab
uyg’onganda bemor qovoqlari ko’zdan ajralgan suyuqlik hisobiga yopishib qoladi. Keyin ajralmalar
shilliq-yiringli, og’ir hollarda yiringliga o’tadi.
Ajralma bilan birga konyuktivada shish va giperemiya paydo bo’ladi. qovoq va o’tuvchi Burma
konyuktivasi g’isht-qizil rangiga kiradi, shishadi, xiralashadi. Ko’z olmasi konyuktivasida yuza konyuktival
inyeksiya rivojlanadi, shox pardaga qarab kamayib boradi.
O’tkirkonyuktivitshoxpardayuzayallig’lanishi,
nuqtasimonkulranginfiltratlarlimbdahosilqiladi,
shox parda tashqi arterial qovuzlog’I ezilishi hisobiga trofikasi buzilishi bilan bog’liq.
Oddiyinfeksiono’tkirkonyuktivitlarsulfanilamidlarnitez-tez (kuniga 6-8mahal), sulfatsil natriy 20
%li eritmasini antibiotiklar (0,3%li gentamitsin, 0,3%li siproflaksetsin eritmasi, 1%li tobramitsin eritmasi)
yoki antiseptiklar (0,05%li piklosidin gidroxlorid eritmasi)ni tez-tez tomizish orqali tezda davolash
mumkin.
O’tkir konyuktivitlarda antibacterial vositalarni mazli formasi qo’llanilmaydi.
3-4-kundan boshlab antibiotic va kortikosteroid saqlovchi kombinirlangan ko’z tomchilarini
qo’llash yaxshi effect beradi.Ularni kuniga 3-4 mahal kuniga qo’llaniladi. Odatdadavolashkursi 5-7 kun.
O’tkirkonyuktivitdako’zgabog’lamqo’yishmumkinemas,
chunkibog’lamostidamikroflorarivojlanishigayaxshisharoitbo’ladi.
Spetsifiko’tkirkonyuktivitlardangonoreyali, follikulyar, epidemicadenovirusli, allergic va quruq
konyuktivitlar.
Gonoreyalikonyuktivit(blennoreya)-konyuktivitning juda og’ir kasalligiga kiradi.
Qo’zg’atuvchisi-neyser gonokokki. Buning yangi tug’ilganlarda,bolalarda,kattalarda turlari
uchraydi
Yangitug’ilganlardagonoblenoreya-cikl
bo’yicha
zararlanadi,tug’ilgandan 2-3chi kuni yuzaga keladi.
kechadi,tug’ruq
yo’llarida
o’tishda
Bosqichlari:
1.Infiltratsiya.qovoqshishivaqattiqligi,konyuktivaningshishivagiperemiyasi.serozqonaralashajralma.
2.Yiring oqish bosqichikasallikning 3-4chi kuni yuzaga chiqadi.Qovoqlar yumshoq,sarg’ish
ajralma,yiringli, ko’p suyuq konsistentsiyali.qovoqlar ochilganda ular shishsimon kurinishda,ajralma ko’z
ichidan bosim bilan sachrashi mumkin.Ko’z olmasinig yaqqol shishi kuzatiladi.trofikani buzilishi
natijasida shox pardada yara paydo bo;lishi mumkin,ikkinchi bosqich 1-2xafta davom etadi.
3.Proliferatsiya bosqichida –yallig’lanish jarayoni susayadi,ko’zdan yiringli ajralma ajralishi
kamayadi. So’rg’ichlar o’sib ketishi hisobiga konyuktiva notekis va baxmalsimon o’zgaradi.
4. qayta tiklanish bosqichi ,barcha yallig’lanish jarayonlari yuqoladi.
Asorati:
Gonoblennoreyaning katta qiyinchiligi bo’lib shoh pardaning zararlanishi xisoblanadi. Shoh parda
qavatida epiteliy va stromaning shishi xisobiga, epiteliy deskvamatsiyasi va eroziya xosil bo’lib, tezda
yiringli yaraga o’tadi, bu esa yara yorilishiga va gonoreyali endoftalmit, keyinchalik ko’z o’limiga ham olib
kelishi mumkin. Bazida gonoblennoreya kattalarda isitma xolati va bo’g’imlar zararlanishi bilan kechadi.
Синдром "Красного глаза" без снижения зрительной функции.
Синдром красного глаза без снижения зрительной функции включает в себя:
1. Острые воспалительные заболевания век и слезных органов
2. Конъюнктивиты
3. Эписклериты и склериты
Анатомия век: представляют собой кожно-мышечную соединительнотканную пластинку,
защищающую глазное яблоко спереди. Различают отделы: кожно-мышечный отдел и
соединительная ткань и слизистый отдел.
Кожа века тонкая, нежная, под ней располагается рыхлая соединительная ткань, по краю орбиты
расположены жировые дольки. Невоспалительные отеки век часто формируются при
недостаточности кровообращения, болезнях почек, также могут быть воспалительные отеки,
обширные кровоизлияния.
Под кожей располагается круговая мышца глаза, в которой различают 2 части: pars palpebralis есть лишь на верхнем и нижнем веках, обусловливает мигательные движения, pars orbitalis - от
внутренней связки века делает круг и присоединяется там же, обуславливает защиту глазного
яблока при сокращении.
Хрящ века - соединительнотканная пластинка, которая имеет изгиб кнаружи, придает веку
форму. В толще хряща располагаются железы хряща - мейбомиевы железы, открывающиеся по
краю века. От края хряща к орбите идет тарзоорбитальная фасция. Те образования, которые
располагаются кнаружи, называются внеорбитальными, а кнутри - внутриорбитальными.
С внутренней стороны веко покрыто конъюнктивой. Ширина края века 2 мм, различают заднее
ребро и переднее ребро - овальной формы, по переднему ребру растут ресницы. На верхнем
века 100-150 ресниц, на нижнем в 2 раза меньше.Мейбомиевы железы - видоизмененные
сальные железы, вырабатывающие жироподобный секрет, который препятствует выливанию
слезы; задерживает пылинки; во время сна создает герметичность и слеза не испаряется;
расположен в конъюнктивальном мешке, создает пленку и препятствует испарению слезы. Веки
формируют глазную щель, длина которой 30 мм, высота 8-15 мм.В области foramen opticus
расположены сухожильные кольца, от которых начинаются мышцы: сухожилия к верхнему
конъюнктивальному своду, сухожилие к хрящу, сухожилие к коже века.В верхнем углу орбиты
находится слезная железа, в которой выделяют 2 части: пальпебральную и орбитальную.
"работает" при положительных и отрицательных эмоциях, ветре, морозе и т.д. Слеза
скапливается по краю нижнего и верхнего век образуя слезный ручей. Мигательные движения
способствуют постоянному образованию слезной пленки, которая выполняет трофическую
функцию - питает роговицу, содержит лизоцим. Далее слеза накапливается во внутреннем углу
глаза, где располагаются начальные отделы слезоотводящих путей: слезные сосочки и слезные
точки. Затем через слезные канальцы, слеза попадает в слезный мешок, расположенный ниже
внутренней связки века. От него берет начало носослезный канал, ведущий в нижнюю носовую
раковину. По ходу слезоотводящих путей есть клапаны, наиболее выраженные в местах перехода
одного отдела в другой.
Острые воспалительные заболевания век и слезных органов.
Аллергический дерматит.
Этиология: местное применение глазных каплей и мазей (антибиотики, дикаин, атропин и пр.),
средства косметики (тушь), химические вещества на производстве и в быту. Часто для выявления
причины ставят накожные пробы.
Клиника: резко выраженный отек кожи века, его гиперемия, сочетается с аллергическим
коньюктивитом. Кожа век может быть сухой или мацерированной - на ней появляются мелкие
пузырьки, которые лопаются с выделением серозной жидкости.
Лечение:
1. Определить и устранить аллерген
2. Местно - кортикостероиды в мазях: 0.5% гидрокортизоновая мазь, 0.5% преднизолоновая
мазь;
3.Десенсибилизирующая терапия (внутрь) - фенкарол, супрастин, димедрол, 10% раствор
кальция хлорида.
Ячмень (hordeolum).
Ячмень - острое гнойное воспаление волосяного мешочка ресницы или сальной железы, которая
располагается около луковицы. Заболевание начинается от локальной гиперемии и легкого отека
в области одной ресницы. Небольшой воспалительный фокус проявляется резко выраженной
болезненностью. На 2-3 день появляется гнойное расплавление и верхушка приобретает
желтоватый оттенок (головка). На 3-4 день гнойник вскрывается, гной изливается, боль стихает.
Если воспаление возникает в области наружного угла глаза, то возникает сильный отек из-за
нарушения лимфообращения. При частых рецидивирующих ячменях надо проверить кровь на
сахар (сахарный диабет).
Осложнения после выздоровления: флегмона орбиты, тромбофлебит орбитальных вен;
внутричерепные осложнения - тромбоз кавернозного синуса, гнойный менингит,сепсис
Лечение: выдавливать воспалительный фокус нельзя ни в коем случае нельзя!
Тушировать область инфильтрации этиловым спиртом 70 градусов, Sol. Sulfacili - natrii 30% закапывать в глаз 4-6 раз в день. Сухое тепло (при использовании, например, примочек с чаем возникает мацерация и идет дальнейшее распространение процесса). Глазная мазь с
антибиотиками (тетрациклиновая, левомицетиновая, эритромициновая). УВЧ, тубусный кварц.
При рецидивирующем течении ячменя - аутогемотерапия , витамины С и В, внутрь антибиотики и
сульфаниламиды.
Внутренний ячмень (мейбомиит) вскрывается в конъюнктивальный мешок. Лечение такое же.
Иногда после него развивается халязион - хроническое пролиферативное воспаление хряща
вокруг мейбомиевой железы. Кожа не спаяна с образованием, безболезненно. Беспокоит чисто
косметический дефект.
Лечение: кортикостероиды в каплях или мазях 10-12 дней, sol. Dexamethasoni 0.4% в инъекциях,
либо глюкокортикостероиды длительного действия - кеналог-40. Если консервативные
мероприятия не помогают - операция со стороны конъюнктивы.
Абсцесс века.
Этиология: инфицирование раны кожи века, ячмень, фурункул, язвенные блефариты, общие
инфекционные заболевания (вследствие метастатических отсевов).
Клиника: наблюдается резко выраженная гиперемия века и отек его, глазная щель сомкнута.
Часто повышается температура тела, на 2-4 день может быть флюктуация, затем абсцесс
вскрывается.
Лечение: внутримышечно антибиотики широкого спектра, сульфаниламиды перорально. Местно
- физиотерапия (см. Ячмень). При флюктуации - вскрытие и дренирование абсцесса.
Блефарит- воспаление краев век.
Факторы, способствующие развитию блефарита:
1. хронические болезни ЖКТ, глистные инвазии
2. эндокринные и обменные поражения
3. кариес
4. хроническое воспаление придаточных пазух носа
5. хронический тонзиллит
6. некорригированные аномалии рефракции, астигматизм, аметропия
7. неблагоприятные санитарно-гигиенические условия
Виды блефарита: простой - покраснение края века, утолщенность, тяжесть в глазах, иногда зуд,
утомляемость. Чешуйчатый. Язвенный - язвочки, покрытые гнойной коркой, после рубцевания
может наблюдаться рост ресниц во внутрь - трихиаз.
Лечение: выявление и устранение причины, массаж век, туалет края век 1% раствором
брилиантовой зелени, 5-10% спиртовым раствором календулы, применение дезинфицирующих
капель и мазей в конъюнктивальный мешок, витамины, аутогемотерапия.
Острый дакриоаденит. Обычно является осложнением общих инфекций (грипп, ангина, корь,
брюшной тиф и др). Процесс чаще односторонний. В области верхне - наружной части верхнего
века наблюдается отечность и гиперемия, веко опускается, приобретает S-образную форму. При
пальпации резкая болезненность. Лечение - см абсцесс века.
Острый дакриоцистит. Проявляется нарушением слезоотделения, слезотечения. Застой слезы
создает условия для проникновения инфекции - появляется гнойное отделяемое из глаз. Лечение
- хирургическое (дакриоцисториностомия). Острый дакриоцистит часто развивается на фоне
хронического дакриоцистита. При переходе гнойного воспаления на окружающую клетчатку
развивается флегмона слезного мешка. Лечение - см абсцесс века.
Дакриоаденит новорожденных. При надавливании на область слезного мешка из слезных точек
имеется отделяемое. Лечение - вибрационный массаж для разрыва желатиноподобной пленки в
носослезном канале. Если это не помогает, то проводят промывание носослезного канала. Если и
это не помогает, то зондирование носослезного канала. Если и это не помогает, то в 3-4 года
формируют стому между полостью носа и слезным мешком.
Анатомия конъюнктивы. Выделяют конъюнктиву век, переходных складок, глазного яблока.
Конъюнктива век плотно сращена с хрящом, эпителий многослойный цилиндрический, содержит
бокаловидные клетки, выделяющие слизь. В норме бледно-розового цвета, поверхность гладкая,
блестящая. Конъюнктива переходных складок содержит значительное количество лимфоидных
клеток, что формирует фолликулы, а также содержит добавочные слезные железы. Конъюнктива
глазного яблока - очень тонкая, нежная, имеет рыхлую подлежащую ткань, прозрачная. Эпителий
многослойный плоский неороговевающий, продолжается на роговицу. Функции коньюнктивы:
защитная - обеспечивается высоким уровнем чувствительной иннервации за счет первой ветви
тройничного нерва: при попадании инородного тела возникает защитный рефлекс - мигание,
повышение продукции слезы.· Увлажнение секретом коньюнктивы конъюнктивальной полости
глаза
· трофическая функция - питание роговицы
· барьерная функция - за счет лимофидных элементов.
Воспалительные заболевания коньюнктивы делятся на острые и хронические.
Острые коньюнктивиты: Субъективные симптомы: чувство инородного тела в глазу, чувство
жжения, зуд, отделяемое из глаза, слезотечение, светобоязнь. Объективные симптомы:
· коньюнктивальная инъекция - покраснение глазного яблока, необходимо
дифференцировать с перикорнеальной инъекцией, встречающейся при заболеваний роговицы и
радужки, при закапывании Sol. Adrenalini 1:10000 последняя исчезает. Отделяемое: при
бактериальной инфекции гнойное и обильное, при вирусной серозное и скудное. Отек
коньюнктивы. Образование пленок - при пневмококковом коньюнктивиет, аденовирусном, при
дифтерийном коньюнктивите пленки грязно-серого цвета. Разрастание лимфоидной ткани и
образование фолликулов (трахома).
Этиология острых коньюнктивитов:
1. Вирусные (аденовирусные)
2. Бактериальные
· острый эпидемический коньюнктивит (палочка Коха-Уикса)
· пневмококковый
· гонобленорея
· дифтерийный
Гиперемия и отек конъюнктивы
Как правило, большинство заболеваний, сопровождающихся гиперемией и отеком
конъюнктивы, - конъюнктивиты. Острые конъюнктивиты различной этиологии имеют много
общих признаков.
Острый конъюнктивит начинается сразу, без продромальных явлений, сначала на одном,
а вскоре и на другом глазу. Просыпаясь утром, больной не может открыть глаза - веки склеились
слизистым отделяемым. Затем отделяемое приобретает слизисто-гнойный, а в тяжелых случаях
гнойный характер.
Одновременно с отделяемым появляются гиперемия и отек конъюнктивы. Конъюнктива
век и переходных складок приобретает кирпично-красный цвет, набухает и мутнеет. На
конъюнктиве глазного яблока развивается поверхностная конъюнктивальная инъекция, наиболее
резко выраженная у свода и убывающая по направлению к роговой оболочке.
Острый конъюнктивит может сопровождаться поверхностным воспалением роговой
оболочки в виде точечных серого цвета инфильтратов у нижнего лимба, связанным с
нарушением ее трофики из-за сдавления краевой петлистой артериальной сети роговицы.
Банальные инфекционные острые конъюнктивиты быстро вылечиваются частыми
закапываниями (6-8 раз в день) сульфаниламидов (20% раствор сульфацила натрия) совместно с
одним из антибиотиков (0,3% раствор гентамицина, 0,3% раствор ципрофлоксацина, 1% раствор
тобрамицина) или антисептиков (0,05% раствор пиклосидина гидрохлорида).
Мазевые формы антибактериальных средств при острых конъюнктивитах, как правило, не
применяются.
Начиная с 3-4 дня хороший эффект дает применение комбинированных глазных капель,
содержащих антибиотики и кортикостероиды. Их назначают 3-4 раза в день. Обычно курс
лечения острых конъюнктивитов составляет
5-7 дней.
При остром конъюнктивите нельзя накладывать на глаза повязку. Под ней микрофлора
получает дополнительные условия для развития.
Среди специфических, наиболее часто встречающихся в настоящее время, острых
конъюнктивитов следует
выделить
гонорейный,
фолликулярный,
эпидемический
аденовирусный, аллергический и сухой конъюнктивиты.
Гонорейный конъюнктивит (бленнорея) относится к наиболее тяжелым заболеваниям
конъюнктивы.
Возбудитель - гонококк Нейссера. Выделяют гонобленорею новорожденных, детей,
взрослых.
Гонобленорея новорожденных - протекает циклично, заражение происходит при
прохождении родовых путей, проявляется на 2-3 день от рождения.
Стадии:
1. Инфильтрация. Отек и уплотнение век, резкая гиперемия и отек коньюнктивы.
Отделяемое серозно-кровянистые.
2. Стадия гноетечения. Наступает через 3-4 дня от начала заболевания. Веки мягкие,
отделяемое желтое, гнойное, сливкообразной консистенции, его много. При разведении век они
представляются отечными, отделяемое может брызгать из глаз под давлением. Резко выражен
отек коньюнктивы глазного яблока. Она в виде валика нависает над роговицей. Вследствие
нарушений трофики может возникнуть язва роговицы, ведущая к образованию стойких бельм.
Продолжается вторая стадия 1 - 2 недели.
3. Стадия пролиферации - воспалительные явления стихают, уменьшается количество
гнойного отделяемого из глаза. Коньюнктива становится неровной и бархатистой за счет
разрастания сосочков.
4. Стадия обратного развития, стихают все воспалительные процессы.
Осложнения:
Большая опасность гонобленнореи заключается в поражении роговой оболочки. В
роговой оболочке из-за выраженного отека эпителия и стромы, десквамации эпителия и
образования эрозий легко возникают гнойные язвы, приводящие к ее прободению, гонорейным
эндофтальмитам, а в дальнейшем даже и к гибели глаза. У взрослых гонобленнорея иногда
сопровождается лихорадочным состоянием и поражением суставов.
Gonoblenoreya kattalarda ham shunday bosqichlarda kechadi, lekin og’irroq kechadi.
Ko’pincha bir ko’z zararlanadi, rangdor parda, tomir trakti va bog’imlar ham zararlanadi. Manba –
shaxsiy gigiyenaga rioya qilmaydigan bemor.
Davoni boshlashdan avval bakteriologik tekshiruv uchun ekma olish zarur. Ikkinchi ko’zni
himoyalash zarur – soat oynasini qo’yib, plastir bilan mustahkamlanadi.
Davolash: antibiotiklar va sulfanilamidlar ichishga. Mahalliy – natriy sulfatsil va antibiotiklar.
Bulardan avval konyuktival qopdan ajralgan ajralmalarni margansovka yoki achchiq choy eritmasi bilan
yuvish zarur.
Profilaktika:
· homiladorlarni kuzatish;
· yangi tug’ilgan chaqaloqlarni ko’zini yuvish va 20%li sulfatsil natriy eritmasidan 2 marta quyish.
Bola tug’ilgandan keyin xlamidiyali infeksiyani oldini olish uchun profilaktika maqsadida 1%li tetrasiklinli
maz surish zarur.
Follikulyar (xlamidiyali) konyuktivit donador konyuktivitga taaluqli.
Klinik kartinasida ko’pincha pastki o’tuvchi burmada joylashgan follikullardan tashqari, tunda
qovoqlarni bir-biriga yopishtiruvchi kam miqdordagi ajralmalar fonida konyuktiva infiltratsiyasi va
g’ovakligi, giperemiyani kuzatish mumkin. Follikulyar konyuktivit traxomadan farqli konyuktivada
chandiqli o’zgarishlar va shox pardani panus ko’rinishida o’zgarish qoldirmaydi. Qovoq konyuktivasidan
bakterioskopiya va sitologik tekshirish maqsadida qirma olish diagnostic ahamiyatga ega.
Follikulyar xlamidiyali konyuktivit medikamentoz davo o’tkazish uchun qiyin muammo
hisoblanadi. Urogenital xlamidioz keng tarqalib bormoqda va buni natijasida ko’z kasalliklari ham ortib
bormoqda.
Odatda davolash uchun katta konsentratsiyada tetrasiklinlar, makrolidlar (azitromitsin)
qo’llaniladi, lekin umumiy terapiya tez va retsidivsiz sog’ayish imkonini bermaydi.
Traditsion antibakterial ko’z tomchilari va mazlari bilan mahalliy davolash ko’p hollarda kam
natija beradi.
Hozirgi vaqtda antiseptik 0,05%li piklosidin eritmasi xlamidiya infeksiyali traxomadayam,
follikulyar xlamidiyali konyuktivitda ham yaxshi natija bermoqda. Ushbu dori kuniga 4-6 marta ko’zga
quyiladi, davolash kursi 2 haftadan oshiq, azitromitsinni umumiy qo’llash kombinatsiyasida.
Epidemic adenovirusli konyuktivit 8-tip adenovirus tomonidan chaqiriladi, umumiy simptomlar
bilan kechmaydi.
3 formasi farqlanadi:
kataral
pardali
 follikulyar
Epidemik virusli keratokonyuktivit klinik kartinasiga xarakterli. Kasallik o’tkir boshlanadi. Qovoq
Konyuktivasi va o’tuvchi Burmada giperemiya va shish paydo bo’ladi. 2-3 kundan keyin giperemiya
ko’z olmasi konyuktivasiga ham tarqaladi.
Shu bilan bir vaqtda qovoq konyuktivasi va o’tuvchi burmada ko’plab mayda yuzaki follikulalar,
limfatik tugunlar va jag’ osti limfatik tugunlarining kattalashishi kuzatiladi. Ajralma odatda kam
miqdorda.
Kasallik boshlangandan 7-8 kundan keyin shox pardada avval markazida ko’rish o’tkirligini
pasaytiruvchi ko’p miqdorda kulrang infiltratlar paydo bo’ladi. Kasallik 2 dan 7 haftagacha davom etadi.
Ko’p hollarda kasallik davolangandan so’ng shox pardada nuqtasimon xiralashish qoladi.
Epidemik virusli keratokonyuktivit juda kontagioz kasallik va ko’pincha uning ba’zi ko’rinishlari
ommaviy epidemiyalarga sabab bo’ladi, masalan ko’z statsionarlarida, bog’chalarda, maktablarda.
Hozirgi vaqtda konyuktiva va shox pardani adenovirusli zararlanishini davolash uchun asosan
interferon va interferonogenlar qo’llaniladi. Grippga qarshi odam interferoni ampulasini 1 ml fiziologik
eritmada eritiladi va maksimal ko’proq (kuniga 12 martadan ko’p) tomiziladi.
Interferon bilan 5-7 kun davolangandan so’ng kortikosteroidlarni ko’z tomchilarini
(betametazon, deksametazon) kuniga 3-4 mahal qo’shish mumkin. Ikkilamchi infeksiyani oldini olish
uchun mahalliy davoga antibakterial preparatlar ham qo’shiladi.
Oxirgi vaqtlarda biz kasallik boshlanishi birinchi soatlaridan tez-tez instillyatsiya (6-8 marta)
0,05%li antiseptik piklosidin bn qator hollarda kasallik klinikasini regressiyasiga va kasallikni abortive
kechishiga olib keladi.
Allergik konyuktivit ko’p hollarda bahorgi konyuktival isitma va o’tkir allergic konyuktivit
ko’rinishida uchraydi.
Bahorgi konyuktival isitma yaqqol faslga bog’liq xarakterda kechadi va jarayon kechishi
havodagi o’simlik changi miqdoriga bog’liq. Konyuktiva giperemiyasi va shish, qichishish, ko’z yosh
oqishi bilan kechadi. Ba’zi hollarda qovoqlar shishi ham kuzatiladi.
O’tkir allergic konyuktivit bahorgi konyuktival isitma simptomlari bilan kechadi, lekin o’simlik
changi bilan emas, uy changi, hayvonlar qazg’og’I, qushlar pati va zamburug’ sporalari tomonidan
chaqiriladi.
Davolash: allergic etiologiyali konyuktivitlarga mahalliy kompleks terapiya o’tkaziladi, bunga 2
– avlod antigistamin preparati levokobastin, kortikosteroid deksametazon va hujayra membranasi
stabilizatori kromoglitsin kislota qo’shiladi.
Kromoglitsin kislotani ko’z tomchilari o’simlik, turli changlar yoki mahalliy allergenlar ta’siriga
qarshi yaxshi profilaktik effect beradi.
Quruq konyuktivit - bu kasallik shifokorlar keng qamroviga ma’lum emas, lekin kasallik
qariyalarda ayniqsa, issiq regionlarda yashovchilarda yetarli darajada ko’p uchraydi.
Klinik ko’rinishi quruq konyuktivitda qo’shimcha ko’z yosh bezlari funksiyasi pasayishi bilan
bog’liq va quyidagi shikoyatlarni bildirishadi: yot jism hissi, qum tiqilishi hissi, ko’z harakatida bo’rtmalar
hissi, qovoq konyuktivasi va o’tuvchi Burma shishi va yaqqol giperemiyasi, konyuktival bo’shliqdan
ipsimon ajralma ajralishiga.
Bu bemorlar uzoq vaqt va bir necha marotaba turli medikamentoz vositalar bilan(antibacterial,
yallig’lanishga qarshi ko’z tomchilari) foydasiz davolanadi.
Quruq konyuktivitni yagona davosi turli xil sun’iy ko’z yoshlari bilan o’rin bosuvchi terapiya. Hozirgi
vaqtda tahminan 10 xil retseptsiz beriluvchi preparatlar bor. Ularni subyektiv belgilarga qarab o’rtacha
kuniga 4-6 marta doimo qo’llaniladi. Tunda dezinfitsirlovchi maz yoki solkoseril yoki aktoveginni ko’z
geli qo’llaniladi.
Epidemic keratokonyuktivit.
Kattalarda uchraydi. Yuqish yo’li – havo-tomchi, ko’pincha ko’z kabinetlarida va statsionarlarda.
Infeksiya manbai – ko’z instrumentlari, pipetkalar, ko’z tomchilari va boshqalar.
Formalari: kataral va follikulyar, ko’rish o’tkirligini pasayishiga olib keladi. Infiltratlar uzoq vaqt
saqlanadi, 3-6 haftadan keyin ular so’riladi. Pardali formasi – parda ko’pincha nozik, kam hollarda
qo’pol, ular ko’chirilganda shox pardada eroziya bo’lishi mumkin, lekin shilliq qavat qonamaydi.
Davolash: interferon ampulasi saqlamasi eritiladi va kuniga 6-8 marta ko’zga tomiziladi.
Interferonogeni – pirogenal yoki poludan kuniga 6-8 mahal. Gamma globulin, virusga qarshi
maz:Ung.Zoviraxi 3 %,Gele Virgani. Sulfanilamidli, antibiotikli maz va tomchilar qo’llaniladi.
Difteriyali konyuktivitlar. qo’zg’atuvchi - leffler tayoqchasi. Yuqish yo’li – havo tomchi. Yuqori nafas
yo’llari zararlanishi bilan birga kechadi, izolirlangan zararlanish kam uchraydi. Inkubatsion davr 2-10
kunni tashkil etadi. Kasallik boshlanishi qovoqlardagi kuchli shish, giperemiya, qovoqlar zichlashishi
bilan xarakterlanadi. Qovoqni aylantirish mumkin emas. Ajralma kam miqdorda, yiringli. 1-3 kundan
keyin shish kamayadi, ajralma ko’payadi, pardalar hosil bo’ladi, ularni ko’chirganda qon ajraluvchi yuza
hosil bo’ladi. 7-10 kundan keyin pardalar ko’chadi. Natijada ko’z olmasi va qovoq konyuktivasida
yulduzsimon chandiqlar, shox pardada turg’un qo’pol xiralanishlar hosil bo’ladi. Bemorlar infeksion
statsionarga tezda gospitalizatsiya qilinadi.
Davolash: difteriyaga qarshi zardob , antibiotiklar. Mahalliy – antibiotikli tomchilar.
Sclera va episklera kasalliklari. etiologiya: umum infeksion kasalliklar, sistemali kasalliklar (SQY,
revmatoidli artrit, revmatizm). klinika: sclera yoki episklerani chegaralangan giperemiyasi, shishi,
palpatsiyada keskin og’riq. asoratlari: sklerozlovchi keratit, iridosiklit. Uzoq kechadi. davolash: umumiy
yallig’lanishga qarshi, maxsus allergiyaga qarshi davo, mahalliy – glyukokortikosteroidlar tomchi va maz
holida, ko’z dorili pardalari, subkonyuktival inyeksiyalar.
II. Studentlarga metodik qo’llanma
2.1 Muammo:
QVP va SHVP sharoitida Qizil ko’z sindromi ko’rish o’tkirligi pasayishi bilan kelgan bemorlarni olib borish
taktikasi va gospitalizatsiya qilish zaruriyatini aniqlash lozim.
2.2. Predmuammo
1. Tashqi ko’rinishi analizi
2. Ko’rish o’tkirligi pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z sindromi rivojlanishida etiologic factor bo’lib
hisoblanuvchi anamnez va avvalgi holatlar analizi.
3. Ko’rik analizi
4. Kerakli diagnostika metodlarini tanlash
5. Olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va differensial diagnostika o’tkazish
6. QVP va SHVP sharoitida muammo yuzasidan bir qarorga kelish.
2.3. Muammoni yechish algoritmi
1. Tashqi ko’rik analizi o’z ichiga quyidagi tekshiruvlarni oladi
- yuz va qovoq terisi ko’rigi
- ko’z olmasi ko’rigi
2. Anamnez analizi
- oilaviy – sotsial anamnez
- oftalmologik status
- og’riq davomiyligi va xarakteri
3. Ko’rik analizi
- ko’z tashqi ko’rigi
- viziometriya
- yon tomondan yoritib ko’rish
- o’tuvchi nur bilan ko’rish
- oftalmoskopiya
4. kerakli laborator diagnostika metodlarini tanlash
- UQT
- UST
5. Ko’rish o’tkirligi pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z sindromiga kiruvchi boshqa kasalliklar bilan
differensial diagnostika o’tkazib, olingan analiz natijalarini tahlil qilish.
6. QVP va SHVP sharoitida muammoni hal etish uchun ma’lum bir to’xtamga kelish
- shoshilinch yordam ko’rsatish
- kerak bo’lganda davo o’tkazish
- tezkor gospitalizatsiya
Amaliy vaziyatni tahlil qilish va hal etish uchun mustaqil ish tavsiloti
Vaziyatni tahlil etish listi
Ish bosqichlari
Tavsiya va maslahatlar
1. Keys bilan tanishish
Avval keys bilan tanishing
 Vaziyatni o’qib tezda tahlil qilishga urinmang
2. Berilgan vaziyat bilan Ma’lumotni yana bir marta o’qib, muhim bo’lib ko’ringan qatorlarni
tanishish
ajrating.
Vaziyatni xarakterlashga harakat qiling. Bunda nima muhim va nima ikkinchi
darajali ekanligini aniqlang.
3. Muammo ichidagi
muammoni va
muammo kalitini
aniqlash, shakllantirish
va asoslash.
Muammo:
4. Vaziyatni baholash
taktikasi
Vaziyatni baholashda quyidagi savollarga javob bering:
QVP va SHVP sharoitida ko’rish o’tkirligi pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z
sindromli bemorlarni olib borish taktikasi va gospitalizatsiyaga zaruriyat
borligini aniqlash.
•
•
•
•
•
Qaysi ko’z kasalliklari ko’rish qobiliyati pasayishi bilan kechuvchi
qizil ko’z sindromi bilan kechadi?
Qaysi nozologiyalar bilan differensial diagnostika o’tkazish lozim?
Taqqoslovchi xarakteristika bering
ko’rish qobiliyati pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z sindromini
keltirib chiqaruvchi asosiy sabablarni aniqlang.
QVP va MTK darajasida qaysi diagnostic metodlarni qo’llash zarur,
tekshiruv rejasini tuzing va asoslang.
ko’rish qobiliyati pasayishi bilan kechuvchi qizil ko’z sindromi
mavjud bemorlarni keyingi olib borish taktikasini aniqlang.
5. Muammoni yechish
usullari, vositalarini
tanlang va asoslang
Ushbu vaziyatdagi muammoni yechish mumkin bo’lgan barcha usullarini
qayd eting.
6. Muammoli vaziyatni
hal etish va qayta
ishlash
QVP va SHVP sharoitida diagnoz qo’ying va muammoni qanday yechishni
aniqlang
Keys bilan individual ishlashni baholash jadvali
Qatnashuvchilar
Baholashni kriteriylari va ko’rsatkichlari
Joriy
vaziyatni
analizi
max 1,0
Muammoni
asoslash max 0,5
Xulosani
amalga
Muammoni hal
oshirish
Umumiy ball
etish usullari va
choralarini
(max 2,5)*
vositalari max 0,5
ishlab chiqish
max 0,5
1.
2.
* 2,0 – 2,5 ball – «a’lo», 1,5 – 2,0 ball – «yaxshi»,
1,0 – 1,5 ball – «qoniqarli»,
1,0 balldan kam – «qoniqarsiz»
Muammoni guruhli hal etish variantlarini baholash sistemasi. Har bir guruh 2ta baholash ballini oladi.
Variantni baholashda 2ta ball qo’yiladi, ularni alohida yoki birga qo’yiladi (1:1; 0,5:1,5; и т.д.).
1. Har bir variant bo’yicha olingan ballar qo’yiladi. Eng ko’p ball olgan javob yutadi. Shubhali
holatlarda ovoz beriladi.
Muammo guruhli javob variantlarini baholash jadvali, ballari
Guruh
Muammo javobini alternativ variantlari
1
2
3
№
1.
2.
Qiymat
Tavsiya etilgan prezentatsiyani baholash
Guruh
1.
Prezentatsiya
to’liqligi va
aniqligi (1 –
20)
Namoyish
etilgan
prezentatsiya
mohiyati (1
– 20)
Guruh
a’zolari
k’opligi va
faolligi (1 –
20)
Berilgan
javoblarning
oroginalligi
(1 – 20)
Qonun
Yig’ilgan
chiqaruvchi
ballar
normalarga
umumiy
bo’ysunish (1 – qiymati (max
20)
100)
2.
III. Keysni yechish varianti
O’qituvchi - Keysolog
1.Quyidagilarga asoslanib:
1.Shikoyatlari: Chap ko’z yuqori qovog’i shishi va qizarishi, ko’z yosh oqishi.
2.Kasallik anamnezi: bemor ota-onasi so’ziga ko’ra yuqoridagi shikoyatlar bolani 2 kundan beri bezovta
qiladi. Bir hafta avval ORVI o’tkazgan. Nosteroid yallig’lanishga qarshi preparatlar qo’llangan.
3. Instrumental tekshiruv natijalari: Tashqi ko’rikda OS – bemorda chap ko’z yuqori-tashqi kvadrantida
shish aniqlanadi. Ko’z olmasi ichkariga surilgan. Qovoq palpatsiyada og’riqli, qattiq, giperemirlangan.
Qovoq konyuktivasi shishgan. Chap ko’z olmasi harakatchanligi yuqoriga-tashqariga chegaralangan,
quloqoldi limfatik tugunlarini palpatsiyada shishi va og’riqliligi. Umumiy tana temperaturasini oshishi.
UQT- EChT oshishi - 18мм/s. Leykositoz – 10,2 х10*9/l.
Taxminiy diagnoz: OS- Dakrioadenit.
2. Differensial diagnostika quyidagi nozologiyalar bilan o’tkazish lozim:
abssessi, saramassifat yallig’lanish.
Рожистое воспаление
Bo’g’im kasalliklari anamnezi
Qovoq flegmonasi
qovoq flegmonasi,
Qovoq abssessi
Stomatologik va LOR kasalliklari Umumiy infeksion kasalliklar,
yarali blefarit, qovoq furunkuli,
anamnezi.
govmichasi, qovoq terisi jarohati
infitsirlanishi,
xasharotlar
chaqishi, qovoq jarohati, shilinishi
anamnezi.
Qovoq terisi shishgan, yorqin Qovoqni
yaqqol
giperemiyasi.
qizil, targ’il.
zichlashgan.
tarqalgan Qovoq yuzasi bo’ylab yaqqol shish
Qovoqlar va
giperemiya.
Jarayon
rivojlanishi bilan flyuktuatsiya
simptomi paydo bo’ladi.
Sog’lom to’qima yallig’langandan Demarkatsion liniya yo’q.
keskin noto’g’ri chiziq bilan
ajratilgan (demarkatsion liniya).
Demarkatsion liniya yo’q.
Ko’z olmasi harakati saqlangan.
Ko’z olmasi oldinga chiqqan Ko’z olmasi harakati saqlangan.
(ekzoftalm), harakatsiz.
Ko’rish o’tkirligi o’zgarmagan.
Ko’rish o’tkirligi keskin pasayishi.
Ko’rish o’tkirligi o’zgarmagan.
3. QVP sharoitida zarur tekshiruvlar:
 Anamnez va shikoyatlarni yig’ish
 Anamnez tahlili
 Korreksiya bilan viziometriya
 Ko’z olmasini yondan yoritib va o’tuvchi nurlar yordamida ko’rish
 Koz olmasi harakatchanligini tekshirish
 Oftalmoskopiya
 UQT, UST.
 Qondagi qand miqdorini aniqlash
 EKG
MTSH sharoitida zarur tekshiruvlar:







Biomikroskopiya
Refraktometriya
Goldmanni uch oynali linzasi bilan ko’z tubi periferiyasini ko’rish
Perimetriya
Ko’z olmasi, bosh miya tomirlari UTTsi
O’pka, peshona va Gaymor boshlig’i rentgenografiyasi
Stomatolog, LOR konsultatsiyasi
4. Ushbu vaziyatdagi taktika: Bemor anamnezi va shikoyatlari yig’ilib, kerakli tekshiruvlar o’tkazilib,
dastlabki tashxis qo’yilgandan so’ng, bemorni kuzatish, mahalliy va ichishga antibiotiklar buyurish lozim.
Desensibilizatsiyalovchi terapiya, vitaminoterapiya, mahalliy quruq issiq qo’llaniladi. Zarur bo’lsa
bemorni ko’z yoki yuqumli kasalliklar statsionariga gospitalizatsiya.
5. Dakrioadenit asorati: Qovoq abssessi va flegmonasi.
Download